Jednym z podstawowych zadań każdego przedszkola jest przygotowanie dziecka do podjęcia nauki w szkole. O sukcesie dziecka w szkole decyduje nie tyle nadzwyczajna umiejętność czytania czy wiedza z zakresu różnych nauk, ale umiejętności z zakresu inteligencji emocjonalnej. Inteligencja emocjonalna to miedzy innymi zbiór cech emocjonalnych i społecznych takich jak: świadomość własnej wartości oraz własnych mocnych stron, ciekawość otaczającego świata, umiejętność czekania, stosowanie się do wskazówek i zwracanie się do innych o pomoc oraz zdolność wyrażania swoich potrzeb w kontaktach z innymi ludźmi.
Umiejętności z zakresu inteligencji emocjonalnej
Jednak zanim dziecko pójdzie do szkoły, to musi się wiele nauczyć w przedszkolu, które wybiorą dla niego rodzice. Nasze przedszkole to często pierwsze miejsce, gdzie dziecko ma możliwość szerszych kontaktów z rówieśnikami. To także przestrzeń do zmierzenia się z własną samodzielnością, umiejętnościami i radzeniem sobie z pokonywaniem trudności. Przed podjęciem edukacji w Happy Kids’ Academy dziecko często pozostawało pod opieką bliskich osób – mamy, babci lub zaufanej opiekunki. Osoby dorosłe były zawsze blisko – towarzyszyły dziecku w zabawach, eksplorowaniu otaczającego świata, były także blisko w trakcie dziecięcych zabaw. Z takiej bliskości dziecko czerpało korzyść – to dorosły często rozwiązywał konflikty z innymi dziećmi, był tuż za dzieckiem przy pierwszych upadkach i obtarciach, był zawsze pomocny w trudnych lub ciekawych wydarzenia. Dziecko często miało dorosłego na wyłączność, bez konieczności dzielenia się nim z innymi dziećmi. Taki układ 1 + 1 był dla młodego człowieka niezwykle komfortowy.
Po przyjściu do naszego przedszkola świat wokół dziecka zmienia się. To tu, często po raz pierwszy, dziecko doświadcza sytuacji, że jest tak samo ważne jak inne dzieci, że musi poczekać na swoją kolej czy podzielić się zabawką, a uwaga dorosłego nie jest nakierowana wyłącznie na niego. Takie doświadczenie jest często nowe dla dziecka i tu następuje czas, kiedy dziecko zdobywa wiele umiejętności z zakresu inteligencji emocjonalnej.
W naszym przedszkolu, w towarzystwie innych, dziecko uczy się zachowań społecznych i emocjonalnych. To właśnie tu, w trakcie codziennych kontaktów z innymi dziećmi jest czas na zmierzenie się z własnymi potrzebami, z potrzebami innych dzieci oraz ze sposobami ich zaspokajania w taki sposób, aby było to społecznie akceptowane i nie narażało dziecka na przykrości. W trakcie zaplanowanych działań uczymy dziecko jak wygląda człowiek – jego mimika i pantomimika w trakcie przeżywania różnych uczuć. Kształtujemy wiedzę i umiejętności dziecka na temat sposobów wyrażania własnych uczuć oraz rozpoznawania uczuć wyrażanych przez inne osoby. Podczas zajęć z zakresu inteligencji emocjonalnej dostarczane są dziecku wzorce zachowań w czasie przeżywania stanów emocjonalnych, zwłaszcza tych nieprzyjemnych dla dziecka. To także czas, w którym kształtujemy umiejętności komunikacyjne dziecka w trakcie kontaktów z drugim człowiekiem.
Kształtowania umiejętności z zakresu inteligencji emocjonalnej
Dziecko w wyniku naszego zaplanowanego i okazjonalnego kształtowania umiejętności z zakresu inteligencji emocjonalnej nabiera umiejętności panowania nad swoim zachowaniem. Pozwoli mu to określić, czy jest w stanie wykonać postawione przed nim zadania i co jest do tego potrzebne. Uczy się, że nie wszystko musi wykonać samodzielnie, że zawsze może poprosić o pomoc kolegów lub dorosłego. Nabiera przeświadczenia, że ze zdobywania nowych nieznanych umiejętności i wiedzy można czerpać przyjemność i satysfakcję. Umie nawiązywać kontakty z innymi ludźmi, w wyniku których zdobywa nowe znajomości, wymienia doświadczenia i wiedzę, pomysły. W wyniku kontaktów nabiera wiedzę, że rozumie innych i samo jest przez innych rozumiane. Zdobywa wiedzę o własnych umiejętnościach, co pozwala zaplanować działania w takich obszarach, które gwarantują osiągnięcie sukcesu oraz działać w obszarach, w których jest się słabszym ze świadomością, że działanie może być narażone na porażkę.
Zajęcia z zakresu inteligencji emocjonalnej
Jednak zajęcia edukacyjne, które są systematycznie prowadzone w naszym przedszkolu, to nie jedyny sposób kształtowania umiejętności z zakresu inteligencji emocjonalnej. Bardzo ważna rolę odgrywa obserwacja innych osób oraz samodzielne ćwiczenia. Jednym ze sposobów, które wykorzystujemy w naszym przedszkolu, modelujących zachowania dziecka jest bezpośredni przykład dorosłego. Nauczyciele w Happy Kids’ Academy, swoim codziennym zachowaniem dostarczają dzieciom bezpośredniej wiedzy: jak ludzie radzą sobie w trakcie przeżywania uczuć, jak komunikują się w trakcie ich wyrażania z innymi oraz jak planują działania związane z zaspokajaniem własnych potrzeb. Nasi nauczyciel swoim przykładem dostarcza dzieciom wiedzy o tym, jak poradzić sobie w sytuacji, gdy oczekiwania nie są spełnione, jak zachęcać innych do wspólnego działania, a także jak dbać o innych ludzi.
Dzieci w naszym przedszkolu, naśladując postępowanie nauczyciela oraz zdobywając wiedzę na zajęciach planowych z inteligencji emocjonalnej tworzą sobie bazę, z której w miarę nauki będą coraz sprawniej korzystać. Bardzo wiele działań sprawdzających wiedzę i umiejętności dziecka z zakresu inteligencji emocjonalnej jest weryfikowanych w bezpośrednim działaniu w ciągu całego dnia pobytu w przedszkolu. To w czasie zabaw swobodnych dziecko ma okazję tak naprawdę odbywać trening umiejętności emocjonalnych. Dziecko musi nauczyć się jak zapraszać inne dzieci do zabawy czy wspólnego działania; jak ustalać reguły i jak je modyfikować; jak podtrzymywać wspólną zabawę, a także jak wyrażać swoje uczucia związane z przebiegiem zabawy np. swoje niezadowolenie.
Dojrzałość emocjonalna
To w czasie działań swobodnych nasi nauczyciele bacznie obserwują działania dzieci i wzmacniają te zachowania, które są zgodne z treściami wprowadzanymi w trakcie planowego uczenia zachowań z zakresu inteligencji emocjonalnej. To w trakcie kontaktów z innymi dzieci mają okazję zmierzyć się z niezadowoleniem swoim czy kolegi, z chęcią posiadania atrakcyjnej zabawki, z potrzebą bycia przywódcą lub moderatorem wspólnych działań lub z troską o innego człowieka i jego potrzeby. Pozytywne wnioski dla dziecka płynące od naszych nauczycieli, to cegiełki, z których buduje ono silne pozytywne poczucie własnej wartości, a więc fundament tego, co nazywamy dojrzałością emocjonalną.
W naszym przedszkolu planujemy działania tak, aby było jak najwięcej doświadczeń i okazji do czynnego wykorzystywania wzorców prowadzących do dojrzałości emocjonalnej, tym samym stwarzamy warunki do uzyskania większej gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole i osiągania w niej sukcesów.
Beata Chrzanowska-Płatek – dyrektor przedszkola Happy Kids’ Academy – Europejskiego Przedszkola Językowego, przedszkole Warszawa Mokotów
